Ligota - Panewniki

Najludniejsza dzielnica Katowic, a nie wygląda

W ramach dzielnicy Ligota - Panewniki wyodrębniamy części: Ligota (stara i nowa), Kokociniec, Panewniki (stary Panewnik i nowy Panewnik), Wymysłów i (pierwotnie piotrowickie) Zadole.

Dzielnica leży przy granicy z Rudą Śląską, u zbiegu rzek Ślepotki i Kłodnicy, sąsiadując z terenami leśnymi. Na zabudowę dzielnicy składają się budynki o różnej wysokości i intensywności zabudowy. Dzielnica ma charakter mieszkaniowo-usługowy, ale ważnymi jej funkcjami są również przemysł, transport, rekreacja, nauka oraz znaczące miejsce kultu religijnego.

Najciekawsze w Ligocie i Panewnikach

Ligota-Panewniki jest dzielnicą Katowic, które w największym stopniu łączy w sobie ofertę dużego miasta i bliskość natury. Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na Las Panewnicki, będący częścią kompleksu Lasów Murckowskich. To idealne miejsce na spacery, rowerowe wycieczki czy relaks na łonie przyrody. W dzielnicy znajdują się liczne szlaki turystyczne oraz ścieżki edukacyjne, które pozwalają zgłębić wiedzę na temat lokalnej flory i fauny. Zielone tereny Ligoty-Panewnik to popularna oaza spokoju dla mieszkańców całych Katowic, pragnących uciec od miejskiego zgiełku.

Dzielnica może poszczycić się również bardzo ciekawą zabudową willową z okresu międzywojennego. To właśnie tutaj nad lasem postanowiono zbudować duży kwartał zabudowy willowej dla sprowadzanej do Katowic kadry urzędnicza autonomicznego wówczas, bardzo bogatego województwa śląskiego. Spacerując ulicami Ligoty, można dostrzec liczne eleganckie i często bardzo wystawne domy, które w przeszłości zamieszkiwali przedstawiciele katowickiej inteligencji i które nadal są bardzo pożądanym miejscem zamieszkania. Ta historyczna architektura nadaje stanowi świadectwo jej bogatej przeszłości Ligoty.

Ligota-Panewniki
Załęska Hałda-Brynów
Brynów-Zgrzebnioka

Warto też zwrócić uwagę na zabudowę wojenną i powojenną. Podczas II wojny światowej zaczęto uzupełniać kwartał willowy dwupiętrowymi budynkami wielorodzinnymi ze stromymi dachami w charakterystycznym stylu znanym z wielu niemieckich osiedli. Natomiast po wojnie kontynuowano trend z zabudowa wielorodzinną - tym razem czteropiętrową, w architekturze socrealistycznej, charakteryzującej się masywnymi bryłami, symetrią i nawiązaniem do klasycyzmu – widocznym w detalach takich jak kolumnady, gzymsy czy zdobione portale. Pośród tej właśnie zabudowy powstał ligocki rynek, czyli Plac Miast Partnerskich.

Na koniec nie można zapomnieć o katowickim miasteczku akademickim, które powstało właśnie na Ligocie (na terenie pierwotnie należącym do Piotrowic). Akademiki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego są charakterystycznym punktem dzielnicy, a ich położenie bezpośrednio przy wielkim lesie sprawia, że miejsce to żyje nie tylko życiem studenckim - szczególnie w weekendy parkingi przy akademikach zapełniają się spragnionymi natury katowiczanami, a położona w obrębie miasteczka restauracja jest popularnym punktem docelowym lub startowym dla odwiedzających Las Panewnicki rowerzystów.

Symbol Ligoty i Panewnik

Nad dzielnicą Ligota-Panewniki góruje jeden z największych obiektów sakralnych Górnego Śląska - dwuwieżowa Bazylika św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP. Świątynia jest częścią ogromnego ceglanego kompleksu klasztornego zakonu franciszkanów, który w 1908 roku wybudowano w nowej części miejscowości Panewnik (stąd pochodzi określenie Stary Panewnik i Nowy Panewnik = Panewniki). Monumentalna neoromańska bazylika wyróżnia się masywną sylwetką, wysokimi wieżami oraz bogatymi zdobieniami. Wewnątrz znajdują się piękne witraże i liczne polichromie, które ukazują sceny biblijne oraz postaci świętych franciszkańskich, tworząc wyjątkową atmosferę modlitwy i kontemplacji.

Bazylika w Panewnikach jest także znana z wyjątkowej szopki bożonarodzeniowej, jednej z największych i najbardziej okazałych w Europie. Szopka, tworzona co roku przez franciszkanów, przyciąga tysiące pielgrzymów i turystów z całego regionu. Obok bazyliki znajduje się Kalwaria Panewnicka, rozległy teren z kaplicami Drogi Krzyżowej, który stanowi miejsce pielgrzymek oraz rekolekcji duchowych. Bazylika od ponad stu lat pełni funkcję nie tylko miejsca kultu, ale również ważnego ośrodka integracji lokalnej społeczności i pielęgnowania tradycji.

Historia katowickiej dzielnicy Ligota - Panewniki

Historia Ligoty i Panewnik sięga Średniowiecza. Pierwotnie miejscowości na tym terenie nie były związane z Katowicami (ponieważ jeszcze nie istniały), ale z Pszczyną, a następnie z Mysłowicami. Jeszcze w okresie międzywojennym centrum dzisiejszej dzielnicy nosiło nazwę Ligota Pszczyńska, a miłośnicy architektury spostrzegą nawet nieprzypadkowe podobieństwo najstarszych budynków w dzielnicy do tych z pięknej Pszczyny (m.in. przy ul. Franciszkańskiej). Mieszkańcy Ligoty i Panewnik zajmowali się w przeszłości głównie rolnictwem oraz wydobyciem rudy żelaza i węgla drzewnego. Nazwa „Ligota nawiązuje do średniowiecznego prawa zwolnienia osadników z opłat, czyli „ulgi” (ligoty), natomiast nazwa „Panewniki” pochodzi prawdopodobnie od „panwi” – metalowych naczyń używanych do wytopu żelaza. Przez długi czas obie miejscowości pozostawały niewielkimi wioskami.

Dynamiczny rozwój Ligoty i Panewnik rozpoczął się w XIX wieku, wraz z industrializacją Górnego Śląska. Powstanie kolei w 1852 roku, łączącej Katowice z Murckami przez Ligotę, znacząco wpłynęło na przyspieszenie urbanizacji tej okolicy. Panewniki, dzięki swojej malowniczej lokalizacji w pobliżu lasów, stały się popularnym miejscem wypoczynku, a Ligota zaczęła przekształcać się w dzielnicę mieszkaniową, przyciągającą pracowników rozwijającego się przemysłu oraz zamożniejsze rodziny szukające spokojniejszego otoczenia. W 1908 roku w Panewnikach wybudowano monumentalny klasztor franciszkański wraz z bazyliką, co nadało miejscowości wyjątkowy charakter i uczyniło ją ważnym ośrodkiem pielgrzymkowym.

Po włączeniu Ligoty i Panewnik do Katowic w latach 50. XX wieku dzielnica rozwijała się jako istotny obszar mieszkaniowy, rekreacyjny oraz edukacyjny. Powstały liczne osiedla, zarówno o charakterze socrealistycznym, jak i późniejsze zabudowy z wielkiej płyty. Jednocześnie zachowano znaczną część terenów zielonych, co do dziś wyraźnie wyróżnia tę dzielnicę na tle innych części Katowic. Bazylika i klasztor franciszkanów nadal pozostają ważnym miejscem dla lokalnej społeczności, a panewnickie lasy przyciągają spacerowiczów i rowerzystów. Dzisiejsza dzielnica pozostaje jednym z najatrakcyjniejszych miejsc do życia w Katowicach.